آشنایی با فرانتیشک پلانیچکا، دروازهبان افسانهای چکسلواکی؛ از تراشکاری تا بازی با دست شکسته در جام جهانی
یکی از بهترین دروازهبانهای تاریخ فوتبال، فرانتیشک پلانیچکا از چکسلواکی سابق است که به همراه کشورش نایب قهرمان جام جهانی ۱۹۳۴ شد. او در جام جهانی ۱۹۳۸ با دست شکسته درون دروازه کشورش برابر برزیل ایستاد و یکی از خشنترین بازیهای تاریخ این تورنمنت را تجربه کرد. پلانیچکا یکی از مردان مهم فوتبال جمهوری چک بوده است و سابقه حضور در تیم منتخب فیفا و دریافت جایزه یونسکو را در کارنامه دارد.
طرفداری | فرانتیشک پلانیچکا (František Plánička) زاده دوم ژوئن ۱۹۰۴ در شهر پراگ امپراطوری اتریش-مجارستان است. او در پست دروازهبان بازی میکرد. کارل پلانیچکا به همراه سه فرزند خود در نزدیکی شهر پراگ زندگی و به وسیله نجاری، خرج خانوادهاش را مهیا میکرد. فرانتیشک، بزرگترین فرزند خانواده بود و پس از اعزام پدرش به جنگ جهانی اول، با یادگیری تراشکاری، غیبت طولانیمدت پدرش را جبران کرد. بازگشت پدر از جنگ، فرانتیشک را به سمت و سوی علاقه دیرینش یعنی فوتبال کشاند. او از ۱۵ سالگی راهی تیم سوم اسلاویا پراگ شد و سپس در تیمهای دیگری مثل استارومتسکی و بوبنچ بازی کرد. او پس از ۱۰۸ بازی با پیراهن بوبنچ از سال ۱۹۲۱ تا ۱۹۲۳، مورد توجه اسلاویا پراگ قرار گرفت.
شش ساله بودم که در خیابان با بچههای دیگر فوتبال بازی میکردیم. توپ ما یک توپ پارچهای بود که گاهی مجبور بودیم آن را از پلیسهای محل پنهان کنیم. گاهی توپ از یک حصار رد میشد و آن را همانند یک گنج پنهان میکردیم.
او پیش از ابراز علاقه اسلاویا پراگ، رد شدن در تستهای فنی باشگاه رقیب یعنی اسپارتا پراگ را به دلیل قدش، تجربه کرده بود تا حضور در اسلاویا، انگیزههای زیادی را برایش ایجاد کند. پلانیچکا در سال ۱۹۲۳ راهی اسلاویا پراگ شد و در تمرینات این باشگاه حضور یافت اما مخالفت ادامهدار بوبنچ با جدایی دروازهبانش، کار آنها را به کمیته انضباطی رساند. سرانجام با رأی این کمیته، اسلاویا مجبور به پرداخت ۸۰۰ کرون چک به باشگاه پیشین پلانیچکا شد. ۱۵ سال حضور این دروازهبان در اسلاویا پراگ، هشت قهرمانی در لیگ برتر چک و یک قهرمانی جام میتروپا را برایش به همراه داشت. ۳۳ بازی و هشت کلینشیت، آمار کلی پلانیچکا در جام میتروپا بود. حضور در ۹۶۹ بازی اسلاویا پراگ، آمار کلی او در این باشگاه بود. پلانیچکا در سال ۱۹۳۹، از دنیای فوتبال خداحافظی کرد.
نخستین بازی ملی پلانیچکا در تیم ملی چکسلواکی، در سال ۱۹۲۶ برابر تیم ملی ایتالیا به ثبت رسید. او پیش از شروع جام جهانی ۱۹۳۴، دروازهبان نخست کشورش شده و به بازوبند کاپیتانی چکسلواکی نیز رسیده بود. پلانیچکا در چهار بازی جام جهانی ۱۹۳۴ بازی کرد و به همراه کشورش نایب قهرمان این تورنمنت شد. او به همراه تیم ملی جمهوری چک، پس از پیروزی برابر رومانی، سوئیس و آلمان، به فینال جام جهانی صعود کرد و در آنجا مغلوب ایتالیا شد. عملکرد خوب پلانیچکا در این تورنمنت که با پرشهای بسیار خوبش همراه بود، لقب «دیوار ضدگلوله» را برایش به همراه داشت. دریافت هشت گل از مجارستان در سال ۱۹۳۷، یکی از تلخترین لحظات این دروازهبان به همراه کشورش بود. او با اشک از خبرنگاران خواست تا پس از این بازی سخت، از انتقادات تند و تیز خودداری کنند.
با این وجود، پلانیچکا در ادامه سال ۱۹۳۷ با عملکرد خوبش در بازی برابر انگلستان، خاطره تلخ مجارستان را از یاد برد. با وجود عملکرد بسیار خوب این دروازهبان، انگلیسیها، چکسلواکی را شکست دادند اما پس از پایان مسابقه، پلانیچکا مورد تحسین سرمربی انگلستان قرار گرفت و توپ بازی را از او دریافت کرد. جام جهانی ۱۹۳۸، چالش بعدی پلانیچکا در تورنمنتهای ملی بود. او در بازی نخست کشورش برابر هلند کلینشیت کرد تا این کشور به مرحله یکچهارم نهایی جام جهانی صعود کند. در این مرحله، چکسلواکی برابر برزیل قرار گرفت. در یکی از خشنترین مسابقات جام جهانی که به «نبرد بوردو» معروف بود، پلانیچکا یکی از آسیبدیدگان بود. او در برخورد با یکی از بازیکنان برزیلی، دچار شکستگی دست شد اما این مهم باعث نشد تا او زمین بازی را ترک کرده و باقی مسابقه را به جانشینش بسپارد. پلانیچکا آنقدر به کشورش تعصب داشت که با دست شکسته تا پایان مسابقه در زمین حضور داشت. او پس از بازی در بیمارستان بستری شد تا عوارض این مسابقه خشن، دوران فوتبالش را به پایان برساند. ۷۳ بازی ملی و ۱۲ کلینشیت، حاصل کار این دروازهبان در رده ملی بود.
او از دوران کوتاه فوتبال و ارتزاق ناکافی آن در زمان خود باخبر بود و از این رو، پس از کار در کارخانههای مختلف، خرج تحصیل خود را جور کرد و در رشته حسابداری فارغالتحصیل شد. از این رو، پلانیچکا با کار در یک شرکت، شامل حقوق بازنشستگی شد. او پس از بازنشستگی نیز با حضور در اسلاویا پراگ به کارهای مدیریتی مشغول شد. از افتخارات این دروازهبان میتوان به حضور در آل استار تیم فیفا در سال ۱۹۳۸، بهترین دروازهبان جهان در سال ۱۹۳۸، جایزه بازی جوانمردانه یونسکو در سال ۱۹۸۵ و جایزه بازی جوانمردانه چک در سال ۱۹۹۴ اشاره کرد. او جثه کوچکش در دروازه را با چابکی، شیرجهها و توپگیریهایش در موقعیت تک به تک جبران کرد. پلانیچکا نقل قول معروفی دارد: «پنالتی را نمیتوان مهار کرد اما میتوان آن را به بدترین شکل زد». ۱۲۳۵ بازی و ۱۰۷۳ گل دریافتی، آمار کلی او در دوران بازیگری بود. ۲۰ ژولای ۱۹۹۶، روز درگذشت دروازهبان افسانهای چکسلواکی در سن ۹۲ سالگی بود. اهالی جمهوری چک بسیار به این دروازهبان ۱۷۲ سانتیمتری خود بالیده و از داستان زندگیاش نمایشنامهها و داستانهای بسیاری را ساختهاند. عده زیادی، او را یکی از بهترین دروازهبانان تاریخ فوتبال میدانند.
از سری خاطرات فوتبالی
ویسنته رودریگز؛ دشنه ویرانگر والنسیا با سابقه حضور در برایتون
لئون عثمان؛ هافبک وفادار اورتون با سابقه نخستین بازی ملی برای انگلیس در ۳۱ سالگی
رویستون درنته؛ خویشاوند داویدز و واینالدوم و بازیکن سابق رئال مادرید و اورتون
