قیمت سوله؛ چطور سرمان کلاه نرود؟ (ناگفته های پشت پرده بازار)

وقتی تصمیم به ساخت سوله می گیرید، احتمالاً اولین چالشی که با آن روبه رو می شوید، آشفتگی در برآورد قیمت سوله است. حتماً برایتان پیش آمده که از سه سوله ساز مختلف استعلام قیمت بگیرید و با سه عدد کاملاً متفاوت روبه رو شوید… اما راز این اختلاف قیمت کجاست؟ آیا آن که ارزان تر می فروشد منصف تر است، یا آن که گران تر می گوید کیفیت بهتری دارد؟ واقعیت این است که در ساخت سوله، «ارزان ترین» همیشه «به صرفه ترین» نیست.

در این مقاله، می خواهیم چراغ قوه ای بیندازیم روی تاریک ترین زوایای پیش فاکتورها و قراردادهای سوله سازی، تا از این پس با چشم باز خرید کنید.

سوله کیلویی بخریم یا متری؟

این سوال، اولین دوراهی بزرگ در مسیر خرید سوله است. بسیاری از کارفرمایان، به دنبال قیمت «مترمربع» هستند، در حالی که سوله سازان بر اساس «کیلوگرم» محاسبه می کنند و اینجاست که اولین سوءتفاهم شکل می گیرد.

نکته مهم: همیشه یادتان باشد که قیمت سوله، تابع مستقیمی از وزن فولاد مصرفی است؛ اما هنر مهندسی اینجاست که با کم ترین وزن، بیشترین مقاومت را ایجاد کند. اگر پیمانکاری به شما قیمت متریِ بسیار پایینی داد، حتماً شک کنید؛ چون احتمالاً از یکی از ۲ روش زیر برای کاهش قیمت ظاهری استفاده می کند:

• حذف جزئیات: عدم محاسبه وزن بادبندها، وال پست ها یا اتصالات در قیمت اولیه.
• ضعف در طراحی: استفاده از مقاطع ضعیف که شاید در ظاهر ارزان باشد، اما در اولین بارش برف سنگین یا زلزله، فاجعه به بار می آورد.

سوله دست دوم؛ ارزان بخرید تا گران تمام شود

حتی با وجود قیمت های منطقی و مناسب سوله نو، شنیدن وعده هایی مثل «نصف قیمت» از زبان دلالان، هر کارفرمایی را برای لحظه ای مردد می کند و اینجاست که خریدار به امید یک برد مالی بزرگ، وارد زمین مین گذاری شدۀ سوله دست دوم می شود… اما واقعیت پشت این ویترین چیست؟

فراموش نکنید که فولاد هم مثل هر متریال دیگری، عمر مفید دارد و دچار «خستگی فلز» می شود؛ سازه ای که ۲۰ سال زیر تازیانه باد، برف و لرزش بوده، دیگر آن مقاومت اولیه را ندارد. مشکل بزرگ تر زمانی شروع می شود که بخواهید این پازل بهم ریخته را روی زمین خودتان نصب کنید. به احتمال ۹۹ درصد، جای پیچ و مهره های قدیمی با فونداسیون جدید شما همخوانی ندارد و نصاب مجبور می شود با برشکاری و جوشکاری های متعدد، سازه را به زورِ «وصله و پینه» سرپا کند؛ که این کار، حکم تیر خلاص به استقامت سوله را دارد.

درآخر نیز، وقتی ماشین حساب دست می گیرید، می بینید که مجموع هزینه های خرید، حمل و بازسازی این آهن های خسته، تفاوت چندانی با قیمت سوله صنعتی نو ندارد، با این تفاوت که شما پول کالای نو را داده اید اما صاحب یک سوله پرریسک و بی کیفیت شده اید. به همین دلیل است که می گوییم خرید سوله دست دوم، دقیقاً مصداق خرید یک هندوانه دربسته است.

۳ دامی که باعث می شود پولتان را دور بریزید

اگر می خواهید سرتان کلاه نرود، قبل از امضای قرارداد خرید سوله، این سه مورد را بادقت بررسی کنید:

فولاد نو یا ورق های لوله شده؟ (بازی با متریال)

استاندارد رایج برای ساخت سوله، استفاده از ورق های فولادی ST37 (فولاد مبارکه یا اکسین) است؛ اما متاسفانه برخی سوله سازان غیرمجاز، از لوله های انتقال گاز مستعمل یا ورق های ضایعاتی زنگ زده استفاده می کنند و روی آن را با رنگ می پوشانند. حتماً در قرارداد خود قید کنید که ورق ها باید دارای گواهی فنی (Certificate) باشند و قبل از رنگ آمیزی، خود و یا کارشناستان، سازه را به صورت خام (آهنی) رویت کنید.

دفترچه محاسبات؛ سند هویت سوله

هیچ سوله ای نباید بدون «دفترچه محاسبات» ساخته شود. دفترچه محاسبات، شناسنامه فنی سوله شماست که نشان می دهد این سازه برای چه سرعت بادی و چه بار برفی طراحی شده است. پایین بودن قیمت سوله در برخی پیش فاکتورها، به دلیل کپی برداری از نقشه های قدیمی و عدم طراحی اختصاصی برای زمین و اقلیم موردنظر کارفرماست.

پیچ و مهره یا جوشی؟

امروزه در برآورد قیمت سوله صنعتی مدرن، سازه های پیچ و مهره ای حرف اول را می زنند؛ اما چرا؟

• چون سرعت نصب بسیار بالاتر است

• کیفیت ساخت کارخانه ای و دقیق تر است

• و قابلیت باز کردن و جابجایی سوله در آینده وجود دارد.

۶ هزینه ای که اول کار نمی گویند تا پای قرارداد بروید

تا به حال برایتان پیش آمده که جنسی را با قیمت عالی بخرید، اما موقع تحویل ببینید که هزینه بسته بندی، مالیات و حمل ونقل جداگانه حساب شده و عملاً هیچ سودی نکرده اید؟ در بازار استعلام قیمت سوله، این اتفاق یک تکنیک رایج فروش است.

برخی پیمانکاران برای اینکه در رقابت قیمت برنده شوند و عدد نهایی شان «ارزان» و «چشم گیر» به نظر برسد، عمداً برخی از هزینه های ضروری را در پیش فاکتور اولیه حذف می کنند (یا به قول بازاری ها فاکتور را لخت می کنند). شما قرارداد را امضا می کنید، اما در اواسط پروژه، ناگهان با فاکتورهای جدید روبه رو می شوید. راه حل چیست؟

اگر نمی خواهید بودجه پروژه وسط کار تمام شود، قبل از امضای قراداد حتماً بپرسید که آیا این ۶ مورد در قیمت سوله لحاظ شده است یا خیر:

پیچ و مهره (وزن پنهان)

برخی سازندگان، قیمت را فقط بر اساس «آهن آلات سازه» می دهند و هزینه خرید پیچ های پرمقاومت (گرید ۸.۸ یا ۱۰.۹) را پای شما می نویسند. شاید باورتان نشود، اما در یک سوله متوسط، وزن پیچ و مهره ها عدد قابل توجهی را رقم می زند؛ پس حتماً بپرسید که آیا قیمت اعلام شده، با احتساب پیچ و مهره است یا خیر؟

هزینه حمل (از کارخانه تا زمین شما)

همانطور که می دانید، فولاد سنگین است و کرایه تریلی شوخی بردار نیست. اگر کارخانه سوله سازی در اصفهان باشد و پروژه شما در کرج، هزینه حمل بار می تواند چندین میلیون تومان به هر تن اضافه کند. برخی سوله سازان سودجو، در پیش فاکتور می نویسند «تحویل درب کارخانه». این یعنی دردسر پیدا کردن تریلی، بیمه بار و هزینه آن تماماً با شماست. پس یادتان باشد که همیشه این قیمت را “تحویل پای کار” (On Site) بخواهید.

جرثقیلِ نصب و تخلیه

مونتاژ قطعات سنگین اسکلت فلزی سوله، نیاز به جرثقیل دارد که اجاره آن معمولاً ساعتی است و تاثیر قابل توجهی بر قیمت سوله صنعتی دارد. نکته اینجاست که اکثر سوله سازان، این هزینه را گردن نمی‌گیرند و در قرارداد ذکر نمی‌کنند؛ تا روز نصب، که شما متوجه می شوید باید هزینه سنگین اجاره ساعتی جرثقیل را جداگانه بپردازید، در حالی که بودجه ای برای آن کنار نگذاشته بودید.

الزاماتِ نصب (تخته، گاز، برق)

تیم نصب برای کار در ارتفاع، به تخته های زیرپایی، کپسول های هوا-برش و الکترود نیاز دارد. شاید این ها ریزه کاری به نظر برسند، اما در یک پروژه بزرگ، جمع این ارقام شما را متعجب می کند. پس حتماً شفاف سازی کنید که تامین ابزار مصرفی نصب با کیست.

بولت و شابلون

حلقه اتصال فونداسیون به اسکلت سوله، «بولت ها» هستند. بسیاری از پیمانکاران و سوله سازان برای پایین آوردن قیمت سوله اولیه، هزینه ساخت بولت و شابلون را از فاکتور حذف می کنند و با این توجیه که “این قطعات مربوط به پی ریزی است”، مسئولیت آن را به گردن شما می اندازند. مراقب باشید؛ بولت ها دقیقاً باید توسط خود سوله ساز و منطبق با نقشه های ساخت تولید شوند؛ پس حتماً چک کنید که هزینه متریال و ساخت آن ها نیز، در قرارداد اسکلت لحاظ شده باشد.

پوشش نهایی (رنگ یا سندبلاست؟)

اینجا دقیقاً همان نقطه ای است که بیشترین تقلب کیفیت در آن رخ می دهد؛ چون رنگ مثل یک «پوشش آرایشی» عمل می کند و تمام عیوب زیر کار را می پوشاند. بسیاری از سازندگان، برای کاهش هزینه، مرحله بسیار مهم و ضروری «چربی زدایی» یا «سندبلاست» را حذف می کنند و رنگ را مستقیماً روی ورق های چرب و زنگ زده می پاشند؛ که شاید روز تحویل همه چیز براق نشان داده شود، اما بعد از گذشت ۶ ماه، رنگ ها به صورت ورقه ای کنده می شوند.

همچنین دقت کنید که آیا قیمت سوله صنعتی داده شده، برای یک لایه «آستری» است یا شامل رنگ «رویه» هم می شود؟ تفاوت هزینه یک رنگ آمیزی استاندارد (با سندبلاست و ضخامت بالا) با یک رنگ کاری بازاری، در متراژ کل سوله عدد قابل توجهی می شود که اصلاً نباید از آن غافل شد.

مراقب باشید قیمت سوله در پایان کار ۲ برابر نشود

شاید ترسناک ترین سناریو در ساخت وساز این باشد که با بودجه ای مشخص کار را شروع کنید، اما در نیمه های راه بفهمید که سرمایه تان تمام شده است. این اتفاق معمولاً زمانی رخ می دهد که فریبِ «قیمت های علی الحساب» یا «برآوردهای وزنی پایین» را می خورید؛ ترفندی که در آن، پیمانکار برای گرفتن کار، عددی جذاب اما غیرواقعی ارائه می دهد و بعداً به بهانه نوسان بازار آهن، اختلاف وزن باسکول با نقشه و یا هزینه های جانبی مثل فلاشینگ و آبرو، فاکتورهای جدیدی روی میز می گذارد.

برای اینکه در این تله نیفتید، اکیداً توصیه می کنیم که قرارداد را با «تولرانس وزنی محدود» (مثلاً حداکثر ۵ درصد اختلاف) ببندید و تمام جزئیات اجرایی را از همان روز اول با قیمت مقطوع نهایی کنید، چرا که در بازار قیمت سوله صنعتی، هر چیزی که در قرارداد شفاف نوشته نشده باشد، پتانسیل تبدیل شدن به یک هزینه سنگین را دارد.

کلام آخر؛ ارزان خریدن هنر نیست

سوله، یک سرمایه ملکی است نه یک کالای مصرفی. تلاش برای کاهش غیرمنطقی قیمت سوله صنعتی، می تواند منجر به ساخت سازه ای شود که نه پایان کار می گیرد و نه امنیت ماشین آلات و پرسنل شما را تامین می کند. بهترین راهکار، این است که از شرکت هایی استعلام بگیرید که رزومه روشنی دارند، دفترچه محاسبات ارائه می دهند و شما را دعوت می کنند تا از خط تولید و پروژه های قبلی شان بازدید کنید. فراموش نکنید که شفافیت، گران بهاترین ویژگی یک سوله ساز است.

توصیه نهایی ما به شما؛ جنگ اول به از صلح آخر… وقتی پیش فاکتور را جلوی تان می گذارند، مبهوت عدد نهایی نشوید. این عدد تا زمانی که جزئیاتش مشخص نباشد، هیچ اعتباری ندارد. از پیمانکار بخواهید قلم را بردارد و جلوی تک تکِ مواردی که گفتیم، (از پیچ ومهره تا جرثقیل و رنگ) صراحتاً بنویسد: ” بر عهده پیمانکار” یا “بر عهده کارفرما”. تنها در این صورت است که می توانید قیمت های واقعی پیمانکاران مختلف را با هم مقایسه کنید و مطمئن باشید که اصلاً غافلگیر نخواهید شد.