خاطرات فوتبالی با فرناندو چالانا؛ تجسم شخصیت داستانی آستریکس و اسطوره بنفیکا و فوتبال پرتغال با پای چپ طلایی
طرفداری | فرناندو چالانا (Fernando Chalana) متولد ۱۰ فوریه ۱۹۵۹ در شهر باریروی پرتغال است. پست بازی این بازیکن، هافبک چپ بود اما او توانایی بازی در پست هافبک نفوذی را نیز داشت. چالانا از جمله بازیکنان مهم تاریخ فوتبال پرتغال است و با ظاهر خاص خود که با سبیلهایی آویزان و هیکلی تنومند همراه بود، به یک نماد نیز تبدیل شده بود. او فوتبالش را در باشگاهی از شهر زادگاهش به نام باریرنزه آغاز کرد و در ژانویه ۱۹۷۵ با مبلغی به ارزش ۷۵۰ کانتو، به تیم جوانان بنفیکا پیوست. چالانا، یک سال بعد، به تیم اصلی بنفیکا رسید و در ششم مارچ ۱۹۷۶، اولین بازی خود با پیراهن بنفیکا را تجربه کرد. او در اولین فصل حضورش در تیم اصلی بنفیکا، فقط در دو بازی حضور داشت و توانست برای نخستین بار به قهرمانی در لیگ برتر پرتغال دست یابد. چالانا از فصل دوم خود در بنفیکا، موفق شد تا استعداد خود را به نمایش بگذارد. او در ۲۸ بازی فصل ۷۷-۱۹۸۷ به ۱۰ گل رسید و بازیهای خوبی را در برابر اسپورتینگ لیسبون و پورتو به ثبت رساند و یک قهرمانی دیگر را به همراه بنفیکا تجربه کرد. چالانا از این فصل، مورد توجه فوتبالدوستان و کادر فنی و حتی همبازیانش قرار گرفت به طوری که مربی بنفیکا در رختکن به شاگردان خود میگفت:
توپ را به چالانا بسپرید، او خود میداند چه کند
چالانا در این سالها به لقب نابغه کوچک (Pequeno Genial) ملقب شده بود و تکنیک و سبک فوتبال او مورد تحسین رقبا نیز قرار گرفت. برخی هواداران قدیمی بنفیکا نقل کردهاند که تعصب چالانا به بازی تکنیکی خود به حدی بود که اگر در یک صحنه آنطور که باید تکنیک خود را به نمایش نمیگذاشت، بار دیگر به عقب زمین باز میگشت تا بتواند صحنههای بهتری را خلق کند. او در فصل ۷۸-۱۹۷۷، آمار ۳۵ بازی و هشت گل را ثبت کرد اما برای نخستین بار در پیراهن بنفیکا، موفق به کسب جام نشد. آمار گلزنی او در فصل ۷۹-۱۹۷۸ کمی کاهش یافت و به چهار گل در ۳۳ بازی رسید. چالانا در فصل ۸۰-۱۹۷۹ مصدوم شد و نتوانست بیشتر از ۱۰ بازی در ترکیب تیمش حضور داشته باشد.
پس از بازگشت از مصدومیت در فصل ۸۱-۱۹۸۰، چالانا و بنفیکا به اوج خودشان بازگشتند و بنفیکا با درخشش دوباره این بازیکن و آمار سه گل در ۳۳ بازی او، به سهگانه قهرمانی در پرتغال یعنی لیگ برتر، لیگ کاپ و جام حذفی دست یافت. پس از این فصل، بارسلونا به شدت در پی جذب این بازیکن بود و مذاکرات زیادی را با بنفیکا انجام داد اما این باشگاه پرتغالی بر روی چالانا، برچسب «غیر قابل مذاکره» را چسبانده بود. در فصل ۸۲-۱۹۸۱، بنفیکا و چالانا به یک قهرمانی در جام حذفی پرتغال رسیدند و آمار این بازیکن نیز ۳۱ بازی، یک گل بود. در فصل ۸۳-۱۹۸۲، چالانا بار دیگر موفق شد با درخشش خود، بنفیکا را به قهرمانی در لیگ برساند. او در ۴۶ بازی خود، پنج گل زد و زیرنظر اسون گوران اریکسون، به یکی از بهترین فصول خود در بنفیکا رسید. بنفیکا در این فصل به فینال جام یوفا صعود کرد و در این راه، زوریخ، رم و کرایووای رومانی را شکست داد اما در فینال از پس اندرلخت برنیامد. چالانا در فصل ۸۴-۱۹۸۳ به فرم خوب خود ادامه داد و در ۳۳ بازی، هفت گل زد و نمایش خوبی داشت.
در فصل ۸۵-۱۹۸۴، چالانا سرانجام در برابر پیشنهادات مختلف تسلیم شد و تصمیم بر جدایی از بنفیکا گرفت. در میان پیشنهادات فراوانی که برای این بازیکن رسیده بود، بوردو موفق شد با ۳.۳ میلیون، این بازیکن را به تیم خود اضافه کند تا یک خط هافبک رویایی با حضور چالانا، آلن ژیرس و ژان تیگانا داشته باشد. چالانا در فرانسه به دلیل سبیلهای آویزان و هیکل تنومندش به شخصیت داستانی «آستریکس» تشبیه شد و سرانجام لقب «چالانیکس» را دریافت کرد. چالانا پس از حضور در فرانسه، مصدومیتهای مختلفی گریبانش را گرفت و نگذاشت بیشتر از ۱۴ بازی و یک گل را برای باشگاه فرانسوی به ثبت برساند اما با این وجود، او در مسابقه مرحله یکچهارم نهایی لیگ قهرمانان اروپا و مسابقه بوردو برابر دنیپروی اوکراین که به ضربات پنالتی کشیده شده بود، پنالتی پیروزیبخش تیمش را به ثمر رساند و باعث شد تا بوردو به جمع چهار تیم نهایی تورنمنت راه پیدا کند. در نیمه نهایی یوونتوس، جلوی ماجراجوییهای این باشگاه را گرفت.
مصدومیت چالانا، باعث شد تا او در دو فصل دیگری که در بوردو باقی مانده بود، بیشتر از دو بازی در ترکیب تیمش قرار نداشته باشد. بوردو در سالهای حضور چالانا در تیم خود، دو قهرمانی لیگ برتر فرانسه، دو جام حذفی و یک سوپرکاپ فرانسه را به دست آورد اما چالانا به دلیل مصدومیت نتوانست تاثیر خاصی بر این افتخارات داشته باشد. او پس از سه فصل بازی در فرانسه، در سال ۱۹۸۷ به بنفیکا بازگشت و سه فصل در این باشگاه بازی کرد. چالانا که پس از ریکاوری از مصدومیت همانند گذشته، آمادگی کامل را نداشت، آمارهای ۱۸ بازی، چهار گل در دو فصل ۸۸-۱۹۸۷ و ۸۹-۱۹۸۸ را تکرار کرد و در ۹۰-۱۹۸۹ در ۱۳ بازی به میدان رفت و به گلی نرسید. او در بازگشت به بنفیکا، به یک قهرمانی در لیگ و یک سوپرکاپ رسید. بازی در بلننسس و اشترلا، آخرین ماجراجوییهای این بازیکن در فوتبال بودند و او در ۱۹۹۲ بازنشست شد.
چالانا در رده ملی ابتدا برای تیمهای ملی زیر ۱۸ سال و زیر ۲۱ سال پرتغال بازی کرد و سپس در سال ۱۹۷۶، اولین بازی ملی خود را در دیدار با دانمارک که با پیروزی یک بر صفر پرتغال همراه بود، تجربه کرد. یورو ۱۹۸۴، اولین تورنمنت ملی مهم این بازیکن بود که به آوردگاهی برای درخشش او تبدیل شد. چالانا که در مرحله گروهی و در دیدار با آلمان و اسپانیا، نمایش بسیار خوبی داشت، در برابر فرانسه و در مرحله نیمه نهایی نیز درخشید و دو پاس گل داد اما در نهایت فرانسه با درخشش میشل پلاتینی در وقتهای اضافی، به فینال یورو رسید. از دست دادن جام جهانی ۱۹۸۶ مکزیک به دلیل مصدومیت، از جمله تراژدیهای فوتبالی چالانا بود. آخرین بازی ملی چالانا در سال ۱۹۸۸ رقم خورد که او در دیدار دوستانه با سوئد به میدان رفت. آمار کلی او در رده ملی، ۲۷ بازی، دو گل و دو پاس گل بوده است. هر دو گل چالانا در پیراهن پرتغال، به تیم ملی قبرس بوده است. چالانا در سالهای ۱۹۷۶ و ۱۹۸۴، مرد سال فوتبال پرتغال شده بود. قدرت پای چپ و مهارتهای این بازیکن با این پا، از جمله خصوصیات مشهور او در فوتبالش بود.
بسیاری از مردم به دلیل مهارت بازی من با پای چپ، فکر میکنند که من چپ دست هستم اما با این وجود من راست دست هستم. شاید من به خوبی توانستم بقیه را فریب دهم.
چالانا پس از پایان فوتبالش، به مربیگری روی آورد و ابتدا دستیار ژوسوالدو فریرا در بنفیکا شد اما پس از اخراج این سرمربی، برای یک بازی سرمربی بنفیکا شد و این باشگاه را در پیروزی ۳-۰ برابر براگا در لیگ برتر پرتغال، هدایت کرد. او سپس هدایت باشگاه اورینتال را برعهده گرفت و دو سال در آن حضور داشت. چالانا سپس در سال ۲۰۰۵ به بنفیکا بازگشت و دستیار مربیانی چون رونالد کومان، فرناندو سانتوس، جیووانی تراپاتونی و آنتونیو کاماچو شد و پس از اخراج کاماچو در فصل ۰۸-۲۰۰۷، در ده بازی پایانی هدایت بنفیکا را برعهده گرفت و آمار سه برد، سه تساوی و چهار شکست را به دست آورد و این باشگاه را به رده چهارم لیگ رساند. او پس از حضور کیکه سانچز فلورس نیز در بنفیکا باقی ماند و یک فصل به همراه این مربی کار کرد. چالانا سپس از سال ۲۰۰۹ در تیمهای زیر ۱۹ سال و زیر ۱۷ سال بنفیکا فعالیت کرد و بازیکنانی مثل برناردو سیلوا را پرورش داد. او در ۱۰ آگوست ۲۰۲۲ بر اثر بیماری دژنراتیو درگذشت. این بیماری معمولاً منجر به نقص و تحلیل عملکرد اعضا و بافتها میشود و بر اثر تخریب تدریجی سلولها و بافتها ایجاد میشود.
