۱۰ لحظه ماندگار ورزش ایران در المپیک

کاروان المپیک ایران تا امروز ۱۵ مدال طلا،‌ ۱۵ مدال نقره و ۲۵ مدال برنز در رقابت‌های المپیک کسب کرده. حضور اعضای کاروان‌های ایران در این رقابت‌ها، همیشه خاطرات زیادی ثبت کرده.

در این گزارش ۱۰ لحظه ماندگار ورزش ایران در المپیک را مرور می‌کنیم.

جعفر خان و اولین مدال تاریخ

سلماسی در المپیک ۱۹۴۸ لندن در اولین حضور ایران در المپیک اولین مدال ایران را در دسته پر وزن (۶۰ کیلوگرم) به دست‌آورد. در آن زمان رقابت‌های وزنه‌برداری از سه بخش پرس نظامی، یک‌ضرب و دوضرب تشکیل می‌شد. مرحوم سلماسی در پرس نظامی با مهار وزنه ۱۰۰ کیلویی رکورد المپیک (آنتونی ترلازو از آمریکا را ۷٫۵ کیلو ارتقا داد و از رقبا پیش افتاد. محمود فیاض مصری با مهار وزنه ۱۰۵ کیلو در یک‌ضرب و ۱۳۵ کیلو در دوضرب رکورد جهان را با ۳۳۲٫۵ کیلو شکست و قهرمان شد. در این دسته وزنه‌بردار ترینیداد و توباگو با مجموع ۳۱۷٫۵ کیلو در جای دوم ایستاد و مرحوم سلماسی با ۹۷٫۵ در یک‌ضرب، ۱۱۵ در دوضرب و مجموع ۳۱۲٫۵ در جای سوم قرار گرفت.

آقا تختی و آن قاب دل‌انگیز

جهان پهلوان در المپیک ۵۶ ملبورن نمایندگان شوروی سابق و آمریکا را شکست داد و مدال طلا را به دست آورد. قهرمانی نماینده ایران بالاتر از نمایندگان قدرت‌های بلوک شرق و غرب در روزهای اوج جنگ سرد، قابی تاریخی ساخت. می‌گفتند آقا تختی مریض بوده و با تب و لرز مسابقه داده.

نصیری و اولین طلای وزنه‌برداری

محمد نصیری وزنه‌بردار عجیبی بود. او در سبک وزن از نوابغ تاریخ به شمار می‌رود. وقتی در المپیک مکزیکوسیتی طلا گرفت، به رکورد خارق‌العاده ۴ طلا در جهانی و المپیک رسید. او اولین طلای تاریخ وزنه‌برداری ایران در المپیک را کسب و نامش را برای چندمین بار جاودانه کرد. بولتن رسمی کمیته ملی المپیک در بخشی از گزارش این دیدار می‌نویسد: شاه رو به نصیری گفت که شما کار فوق‌العاده‌ای کردید. ما تعجب کردیم که جوانی با این اندازه و وزن وزنه‎هایی به این اندازه سنگین بلند کند. آیا برای وزنه‎های بیشتر جا داری؟ در این دیدار رهنوردی دبیر کل کمیته ملی المپیک یادآور شد که بزرگترین کارشناس وزنه برداری جهان که آمریکایی است از نصیری به عنوان نیرومندترین وزنه بردار جهان یاد کرده است.

قصه باورنکردنی اولین قهرمان تاریخ

امام‌علی حبیبی گودرزی اولین طلای تاریخ المپیک ایران را در رقابت‌های ۵۶ ملبورن به دست آورد. ماجراهایی که برای او اتفاق افتاد واقعا باورنکردنی هستند. ماجرا را به نقل از کتاب “ایران سرآمد ورزش‌های جهان” بخوانید:

وقتی بخشنامه شرکت در رقابت‎های انتخابی المپیک به دستش رسید چنان خوشحال بود که گویا تمام دنیا را به او بخشیده بودند اما همسرش بی تفاوت به این شادمانی، با عصبانیت و پس از محکوم کردن وی به دروغ گویی و بی مهری منزل را ترک کرد و او را با فرزند یک ساله‎اش تنها گذاشت.
مادر از شنیدن خبر جدایی عروسش سکته کرد. حبیبی به فرمانداری رفت و از فرماندار خواست برای کمک به مادر مریضش و فرزند شیرخواره‎اش حقوق سه ماه او را مساعده بدهد اما فرماندار از این درخواست عصبانی شد و خطاب به پاسبان گفت این چاقوکش حرفه‎ای را بیرون کنید و اگر بازهم سماجت کرد او را تحویل شهربانی بدهید. حبیبی با وجود این مشکلات در مسابقات انتخابی المپیک شرکت کرد. او در اولین رقابت گزینشی برخلاف انتظارها در حضور مهندس توفیق جهانبخت باخت اما در دومین رقابت گزینشی که در حضور شاه و رئیس جمهور وقت لبنان برگزار شد، موفق شد سهمیه المپیک را مقابل این کشتی‎گیر بنام از آن خود کند. سه چک تضمین شده ده هزار ریالی انعام فرماندار به امام علی حبیبی گودرزی بود. همان فرمانداری که او را چاقو کش خطاب کرده بود.
حبیبی به استرالیا سفر کرد اما در جریان این رقابت‎ها به دلیل چهار کیلو کاهش وزن در هر روز، کم کم دچار تب و لرز شد طوری که هنگام برگزاری رقابت دور پنجم سه درجه تب داشت و دمای بدنش به ۴۰ درجه رسیده بود. با وجود ممانعت پزشک، رقابت‎ها را دنبال کرد و در نهایت قهرمان شد.

اولین مدال بعد از انقلاب

عسکری محمدیان یکی دیگر از بدشانس‌ترین‌های تاریخ ورزش ایران است. او که افتخار کسب اولین مدال المپیک بعد از انقلاب را دارد، در دو فینال متوالی ۸۸ و ۹۲ باخت و نقره گرفت. عسکری محمدیان بیشتر زمان رقابت فینال سال ۸۸ را با کتف شکسته مسابقه داد اما حاضر نشد تشک را ترک کند. او بعد از فینال حریف را روی دست بلند کرد و برای او جشن قهرمانی گرفت.

رسول و تکرار خاطره آقاتختی

وقتی رسول خادم ماخاربک روس و صاحب ۷ مدال طلای جهانی و المپیک را در فینال رقابت‌های ۹۶ آتلانتا شکست داد، از آخرین طلای کشتی در المپیک ۲۸ سال می‌گذشت. رسول کشتی‌گیر اسطوره‌ای روس‌ها را شکست داد، دوران افسانه‌ای او را تمام کرد و طلا گرفت. وقتی پرچم ایران بالاتر از پرچم روسیه و آمریکا دو قدرت آن روزهای شرق و غرب دنیا بالا می‌رفت، همه یاد آقاتختی افتادند.

هرکول خوش‌خنده

آن روزها جوان بود و هنوز اینقدر حاشیه نداشت. وقتی به آتن رفت شبیه‌ترین ورزشکار به قهرمان‌های افسانه‌ای یونان باستان بود. وقتی وزنه ۲۶۳،۵ کیلویی را با آن لبخند مشهورش روی سر نگه داشت، هیچ‌کس نمی‌توانست باور کند. وزنه آنقدر سنگین بود که هر آن امکان داشت میله بشکند؛ برای پسر اردبیلی اما سنگینی معنی نداشت. رضازاده یک بار دیگر رکورد جهان و المپیک را شکست و طلا گرفت.

پسر المپیک، پسر طلا

هیچ ورزشکار ایرانی در تاریخ به اندازه و کیفیت او مدال ندارد. وقتی در المپیک لندن روز مسابقه او فرارسید، وضع کاروان ایران فاجعه بود. روزهای آخر بود و تک مدال برنز مراد محمدی در کشتی، تنها دستاورد کاروان ایران بود. ساعی باتجربه و مدافع عنوان قهرمانی تنها امید باقی مانده بود. نمایشش در نیمه نهایی مقابل “احمداف” فوق‌العاده بود اما کاری که در فینال کرد، کاری بود که فقط او می‌توانست انجام دهد. نمایش باورنکردنی مقابل “ایتابا” نماینده جوان و قدبلند ایتالیا، دومین طلا و سومین مدال هادی در المپیک را ثبت کرد. روزنامه‌ها فردای آن روز تیتر زدند: پسر طلا، سپر بلا

هرکول و بچه هرکول

حاشیه‌های وزنه‌برداری، از المپیک ۲۰۰۸ شروع شد. نمایش ناامیدکننده در چین، ایران را از سطح اول این رشته دور کرد. وقتی بهداد در حرکت یک ضرب دسته فوق‌سنگین المپیک ۲۰۱۲ به خاطر وزن بیشتر دوم شد، همه منتظر یک نمایش فوق‌العاده بودند و مدال طلا. وقتی بهداد در دو ضرب ۲۴۷ کیلوگرم را بالا برد، نماینده روسیه برای مبارزه حتی تلاش هم نکرد. بهداد به رکورد المپیک حمله کرد اما نشد. سجاد انوشیروانی هم با نمایش فوق‌العاده‌اش در دو ضرب نقره گرفت. بچه هرکول ۲۴۵ کیلو را بالا برد و نماینده روسیه را به سکوی سوم فرستاد. این اولین بار در تاریخ بود که دو ورزشکار ایران باهم روی سکو رفتند.

افسوس طلا، فریادِ مدال

تا قبل از المپیک لندن هیچ‌وقت در تاریخ کسی حتی فکر گرفتن مدال در رشته‌ای به جز کشتی، تکواندو و وزنه‌برداری را نکرده بود. دو و میدانی و رشته‌های اقماری آن، احتمالا یکی از آخرین گزینه‌ها برای پیش‌بینی مدال در المپیک بودند اما احسان حدادی همه این انگاره‌ها را باطل کرد. وقتی مدال جهانی گرفت، همه روی مدالش در پکن حساب کردند. نمایشش در چین نا امیدکننده بود. در لندن اما قصه عوض شد. وقتی در آخرین اقدام، دیسک را ۶۶ متر و ۲۸ سانت پرتاب کرد، مدال طلا روی سینه‌اش درخشید. هارتینگ آلمانی اما رویای طلای احسان را با ۷۰ سانتی‌متر بیشتر باطل کرد. اولین مدال دو و میدانی ایران نقره بود.

نابغه سبک‌وزن

المپیک لندن، نقطه عطف تاریخ کشتی فرنگی ایران بود. نمایش خارق‌العاده تیم محمد بنا، کاروان ایران را به بهترین رکورد تاریخش رساند. در آن نمایش خارق‌العاده یک نفر بیشتر از بقیه به چشم آمد. در روزهایی که هنوز کسی خبر نداشت فرنگی قرار است طوفان به پا کند، روشن بایراموف بزرگ را در فینال “بافت”. اولین مدال طلای تاریخ کشتی فرنگی در المپیک و ششمین طلای جهانی و المپیک سوریان، او را به یکی از پرافتخارترین‌های تاریخ تبدیل کرد. سوریان بعدها این رکورد را بهتر هم کرد.

سجاد بیات